چکیده و خلاصه

مقدمه یادگیری تلاش برای فهمیدن است. ولی یاددادن (تدریس) مستلزم تلاش دو جانبه فهمیدن و فهماندن است. به عبارتی اثربخشی تدریس در تحقق بخشیدن به اهداف یادگیری، راهکارهای اقتضایی، خلاقیت های فردی و هنر مدرسان را می طلبد. بنابراین کسب مهارتها، روشها و فنون مختلف تدریس - جهت عملی کردن ماموریتهای تعلیم و تربیت- برای مربیان و اساتید بیش از پیش ضرورت پیدا می کند. محتوای کتاب حاضر درصدد ارایه تصویر جامعی از اقدامات و کاربردی ترین روشها و فنون تدریس است. ساختار کل کتاب بر اساس یک الگوی طرح تدریس در شش فصل و پانزده درس ارایه شده است. در فصل اول به کلیات و مبانی نظری، مفاهیم روشها و فنون تدریس پرداخته شده است تا یادگیرنده پیش نیاز لازم برای فهمیدن الگو و پیاده سازی آن را بدست آورد. در ادامه، پنج فصل به الگوی تدریس اختصاص یافته است. در این الگو، اقدامات و فعالیتهای مهم تدریس در پنج حلقه ارائه شده اند که شامل: 1.فعالیتهای پیش از تدریس (آماده کردن طرح درس)؛ 2.فعالیتهای شروع تدریس (آماده کردن شاگردان برای درس)؛ 3.فعالیتهای حین تدریس (ارایه درس با روشها و فنون و اداره کلاس درس)؛ 4.فعالیتهای پایان تدریس (فنون تثبیت و تکمیل یادگیری شاگردان از جلسه درس)؛ 5.فعالیتهای پس از تدریس (سنجش و ارزشیابی شاگردان و تجدید نظر در طرح درس). به طور کلی کتاب حاضر از ویژگی های ذیل برخوردار است؛ • کتاب حاضر، در راستای اهداف و ماموریتهای کلان حوزه های علمیه خواهران و با توجه به سرفصل مصوب واحد درسی روشها و فنون تدریس تالیف شده است. • کتاب حاضر، با توجه به میزان جلسات تدریس پیش بینی شده در راهنمای برنامه درسی، تدوین آموزشی شده است. همچنین در فصل دوم کتاب حاضر، طرح درس پیشنهادی برای تدریس این کتاب نیز برای اساتید محترم، ارائه شده است. • از آنجا که اغلب مخاطبان این کتاب پیش نیازهای دروس روشها و فنون تدریس را ندارند، فصل اول این کتاب در قالب دو درس به نظریات یادگیری و مهارتهای تدریس اختصاص یافته است تا زمینه ای برای یادگیری اقدامات مهم تدریس فراهم آید. • هدف از ارایه الگوی تدریس که کتاب حاضر براساس آن سازمان یافته است، مجسم کردن ساختار، فرایندها و فعالیتهای مهم تدریس و شناخت جایگاه هر یک از این فعالیتها می باشد. • در تمامی دروس، تصاویر (نمودار و جدول)، مثالها و توضیحات بیشتری از مفاهیم گنجانده شده است تا میزان دشواری محتوا کاهش یابد. • با استفاده از مثالهای دروس حوزوی سعی شده است متن درسی این کتاب قابلیت اجرایی بیشتری داشته باشد و از حفظ صرف مطالب پرهیز شود (چرا که ماهیت کتب روشی، ایجاب می کند که در عرصه عمل و اجرا مفید باشد). در این راستا فعالیتها، تمرینات و پرسشهای در اثنا و انتهای هر درس ارایه شده است تا مخاطب آموخته های خود را به کار گیرد. • گنجاندن عناوینی از جمله تمرین و بازخورد و ارزشیابی در بخش پایانی الگوی کتاب، صرفا با توجه به کثرت این فعالیتها در بخش پایانی جلسات تدریس صورت گرفته است. چرا که معمولا در کلاسهای درسی رسمی معمولا ارزشیابی در پایان جلسه تدریس اجرا می شود. • محتوای دروس با توجه به مقتضای سنین مخاطبین و فضای حوزوی تدوین شده است. چنانچه اغلب روشهای تدریس بر پایه آداب کلاسداری متناسب با سطح بزرگسالان و دانش پژوهان حوزوی معرفی گردیده است. • در این کتاب به رویکرد تحصیل در حوزه نیز توجه شده است. چنانچه مهارتها و روشهای حین تدریس و همچنین شیوه های تحصیل علم و علم پژوهی فراتر از جلسه تدریس است، از اینرو، یادگیرنده با مطالعه و تطبیق روشها و فنونی که در فصل سوم کتاب حاضر ارائه شده، می تواند در پیشرفت تحصیلی و همچنین امر خطابه و تبلیغ خود نیز استفاده کند. • محتوای هر یک از دروس، هم ناظر بر آشنایی با مفاهیم و فعالیتهای مهم در حوزه تدریس بوده و هم از راهنمای اجرای آن فعالیتها (به تفکیک مراحل قبل، حین و پس از تدریس) برخوردار است. • همچنین مطالب کتاب حاضر، نسبت به کتابهای موجود در این زمینه، به روز بوده و از لحاظ فهرست عناوین نیز جامعتر می باشد. مخاطبان این کتاب درسی، براساس یافته های طرح ارزشیابی کتابهای درسی سال 92-1391 که توسط اداره کل برنامه ریزی و تدوین متون تحصیلی انجام شده بود، برای طلاب مقطع اول نظام آموزشی حوزه های علمیه خواهران تألیف و تدوین گردید. با این حال این کتاب مورد علاقه تمام کسانی قرار خواهد گرفت که تمایل دارند در امر تعلیم و تربیت، تدریس و طراحی آموزشی فعالیت کنند. ولی هاشم پور، یونس پاکپور حسن فانیدپور